Chúng ta dễ thấy hình ảnh các nghệ sĩ đăng bài trên trang cá nhân hay tham gia biểu tình cho những vấn đề đầy nhức nhối của nước Mỹ, nhưng thật sự rất khó để bắt gặp một ca khúc thẳng thắn như “This Is America” của Childish Gambino. Cơn ác mộng của người da màu tại Mỹ thực chất đã diễn ra từ rất lâu, chỉ là mãi đến bây giờ chúng ta mới can đảm nhìn vào thực trạng.
Sau sự ra đi của George Floyd, không ít nghệ sĩ đã lên tiếng thể hiện lòng thương xót của mình cũng như kêu gọi chống lại nạn phân biệt chủng tộc trên các nền tảng truyền thông xã hội. Một số nghệ sĩ cũng đã xuống đường, hoà mình vào đoàn người như bao người dân nước Mỹ khác để biểu tình ôn hoà. Tuy nhiên từ cách đây 2 năm, nam ca sĩ Childish Gambino đã dùng âm nhạc và sức ảnh hưởng của mình để phản ánh hiện trạng của nước Mỹ bằng ca khúc “This Is America”.
Tựa đề ca khúc có nghĩa là “Đây là nước Mỹ”, hoặc qua ca từ và MV mà Childish Gambino đã thể hiện cũng sẽ làm cho người xem được hiểu một cách đầy đủ hơn nghĩa của cụm từ này. Ngày 5/5/2018, ca khúc lần đầu tiên được phát hành và ngay lập tức được chú ý từ phần nghe đến phần nhìn bởi những phản ánh vô cùng chân thực về tình hình của người Mỹ lúc bấy giờ.
MV mở đầu bằng cảnh một người đàn ông bước đến, ngồi xuống một chiếc ghế trong nhà kho và bắt đầu chơi những giai điệu nhẹ nhàng mang âm hưởng nhạc Afrobeat của vùng Tây Phi bằng đàn guitar. Hình ảnh nam ca sĩ Childish Gambino dần hiện rõ trong trang phục quần tây và giày. Nhiều khán giả đã nhận ra đây chính là một phần thuộc bộ đồng phục của Liên quân miền Nam thời Nội chiến Nam Bắc Mỹ. Điều đáng nói chính là Liên quân này bao gồm các chủ điền muốn giữ chế độ nô lệ, trong khi Liên quân miền Bắc lại muốn giải phóng chế độ này.
Ngoài ra, hai sợi dây chuyền vàng trên cổ nam ca sĩ cũng có thể được hiểu như là “xiềng xích” – tình trạng bị xem như nô lệ của người da màu ngay trong thời hiện đại và chủ nghĩa tiêu thụ với nhu cầu thụ hưởng ngày càng cao của người dân.
Childish Gambino vừa bước đến gần người đàn ông, vừa nhảy với động tác lẫn biểu cảm khá cường điệu. Lúc này đây, người đàn ông không còn cầm đàn guitar nữa mà đã bị trùm một chiếc túi lên đầu. Hành động rút súng và bắn hạ người đàn ông của Gambino khiến người xem ngỡ ngàng, cùng lúc đó giai điệu ca khúc cũng ngay lập tức chuyển đổi từ âm hưởng nhạc dân gian châu Phi sang một giai điệu trap tăm tối, dồn dập. Ngoài ra, tư thế lúc Childish Gambino hạ sát người đàn ông cũng khiến người xem liên tưởng ngay đến Jim Crow – một nhật vật châm biếm người da màu trong những năm thế kỷ 18 và 19.
Xuyên suốt MV, nam ca sĩ và các vũ công thường sử dụng điệu nhảy mang tên “Gwara Gwara” có nguồn gốc từ Nam Phi. Nhiều khán giả cho rằng những người mặc đồng phục và nhảy theo Gambino là hành động nhằm sinh tồn giữa khung cảnh loạn lạc được thể hiện phía sau. Nam ca sĩ đã đóng vai nước Mỹ từ đầu MV đến giờ, vì thế hình ảnh này tượng trưng cho việc người da màu phải thể hiện một điệu nhảy của người da màu theo cách của Mỹ thì mới có thể sống sót an toàn.
Tiếp theo, người xem một lần nữa phải chứng kiến những cư dân da màu bị sát hại bằng những phát súng, lần này nạn nhân là một dàn đồng ca nhà thờ. Chi tiết này khiến khán giả ngay lập tức nghĩ đến vụ thảm sát tại một nhà thờ có phần lớn người da màu lui tới ở thành phố Charleston (Mỹ) vào năm 2015. Vụ xả súng ấy đã cướp đi sinh mạng của 9 người vô tội, với động cơ do thủ phạm khai báo là đề “trả thù cho người da trắng”. Trùng hợp thay, vụ việc xảy ra trong thời điểm căng thẳng sắc tộc và tranh cãi phân biệt chủng tộc bùng phát ở Mỹ sau hàng loạt vụ cảnh sát nổ súng sát hại người da màu.
Khi Childish Gambino hát đến câu “This’s a celly, that’s a tool”, máy quay hướng đến cảnh một nhóm thanh niên trẻ tuổi đeo khẩu trang trắng và dán mắt vào màn hình điện thoại. Cảnh này có thể được hiểu là những người trẻ ngay nay đang ngày một thờ ơ với những biến động xã hội, vấn nạn bạo lực súng đạn, phân biệt chủng tộc, hay tệ hơn là chính người Mỹ gốc Phi thời ơ với người có cùng màu da với mình.
Chiếc điện thoại ngày nay là một công cụ cực kì hữu hiệu, đồng thời cũng rất nguy hiểm nếu không được sử dụng đúng cách. Những hình ảnh được ghi lại bằng điện thoại sẽ được phát tán rất nhanh qua mạng internet, vì thế nó cũng dễ dàng nâng tầm hoặc giết hại bất kì ai, đặc biệt là khi công chúng ngày một dễ dàng tin vào những gì mà các nền tảng truyền thông xã hội cho phép họ thấy.
Trong cảnh gần cuối MV, Childish Gambino nhảy múa trên nóc một chiếc ô tô cũ bên cạnh nhiều chiếc khác đang nằm ngổn ngang trong một nhà kho đóng kín cổng. Hình ảnh này được cho là tượng trưng cho tư tưởng cổ hủ, lạc hậu nhưng lại không chịu thay đổi, không muốn phát triển.
MV “This Is America” kết thúc bằng cảnh nam ca sĩ chạy thật nhanh để thoát khỏi khung cảnh tối đen và đoàn người đuổi theo phía sau. Khán giả cho rằng hình ảnh này thế hiện sự cố gắng hết sức mình của nam ca sĩ trong việc chạy trốn khỏi tình trạng tăm tối, đầy bạo lực và bất công của nước Mỹ đối với người da màu.
Có lẽ trong MV hoặc đằng sau MV là nhiều câu chuyện dài mà mắt thường không nhìn thấy hoặc chưa giải đáp được, nhưng điều rõ ràng nhất ở đây mang lại chính là giá trị của ca khúc và giá trị của thông điệp. Ngay trong tuần đầu tiên ra mắt, “This Is America” đã giúp cho Childish Gambino có được ca khúc No.1 đầu tiên trong sự nghiệp của mình, đồng thời cũng là lần đầu tiên nam ca sĩ có mặt trong top 10 của BXH Billboard Hot 100. Không chỉ ở Mỹ, ca khúc còn đứng đầu các bảng xếp hạng ở Úc, Canada và New Zealand. Đặc biệt, “This Is America” cũng đã giúp anh chiến thắng toàn bộ 4 đề cử tại lễ trao giải Grammy lần thứ 61 với các hạng mục: “Thu âm của năm”, “Ca khúc của năm”, “Màn trình diễn Rap/Hát xuất sắc nhất” và “Video âm nhạc xuất sắc nhất”.
MV “This Is America” – Childish Gambino.
